Deprecjacja - przyczyny i skutki zjawiska noszącego nazwę deprecjacja
Deprecjacja jest zjawiskiem, które występuje w państwach stosujących system płynnego kursu walutowego i oznacza spadek wartości waluty w stosunku do waluty zagranicznej. Zjawiskiem odwrotnym do deprecjacji jest aprecjacja czyli wzrost wartości waluty krajowej. W warunkach kursu sztywnego odpowiednikiem deprecjacji jest dewaluacja. Deprecjacja w krótkim okresie jest zjawiskiem korzystnym, szczególnie z punktu widzenia handlu zagranicznego. Spadek wartości waluty krajowej powoduje, że rodzime towary stają się bardziej atrakcyjne, gdyż zagraniczni importerzy mogą kupić więcej towarów za tę samą cenę. Sytuacja ta jest również korzystna dla producentów krajowych, gdyż oferując towar po tej samej cenie w walucie zagranicznej, otrzymają większą ilość pieniądza krajowego. Dodatkowo, gdy cena waluty krajowej spada towary zagraniczne stają się droższe, więc społeczeństwo kupuje ich mniej, co poprawia bilans handlowy oraz może spowodować wzrost popytu na substytuty krajowe.
Jednakże deprecjacja jest zjawiskiem, która ma swoje przyczyny wynikające z aktualnej sytuacji gospodarczej. Pierwszą z nich jest spadek wielkości popytu na walutę krajową (przy utrzymanej wielkości podaży) co oznacza, że waluta przestaje być atrakcyjna dla inwestorów, więc ci zaczynają ją wyprzedawać. Deprecjacja może też być spowodowana wzrostem wielkości podaży waluty krajowej, która nie jest poparta wzrostem produktu krajowego brutto (PKB).
Spadek popytu na walutę lub wzrost jej podaży jest powodowany przez szereg czynników gospodarczych, z których jednym z ważniejszych jest inflacja mierzona jako tempo wzrostu cen. Jeśli w danym kraju ceny rosną szybciej niż w innych krajach, to produkty krajowe stają się mniej konkurencyjne przy jednoczesnym wzroście wielkości popytu na towary zagraniczne. Do zakupu towarów importowanych konieczne jest posiadanie waluty zagranicznej, która wymieniana jest w zamian za walutę krajową. Prowadzi to do wzrostu podaży waluty krajowej, a więc spadku jej wartości.
Na wartość waluty krajowej mają również wpływ wielkości stóp procentowych w kraju i za granicą. Jeśli w kraju A realna stopa procentowa zostanie ustalona na odpowiednio wysokim poziomie, to znaczy wyższym niż za granicą, to inwestowanie w kraju A będzie korzystniejsze, ponieważ przyniesie większy zwrot z inwestycji (za każdą jednostkę waluty krajowej będzie można otrzymać większe odsetki). W analogicznej sytuacji, jeśli stopa procentowa za granicą będzie wyższa niż w kraju, to inwestorzy pozbędą się waluty krajowej i przeniosą swoje aktywa za granicę, co spowoduje deprecjację waluty krajowej.
W kształtowaniu kursu walutowego ma swój udział również stopa bezrobocia, której wahania mogą mieć zaskakujący wpływ na wartość waluty krajowej. Z jednej strony wzrost bezrobocia powoduje spadek wielkości popytu na dobra importowane a więc wzrost wartości waluty. Spadek stopy bezrobocia z kolei prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na dobra zagraniczne, co skutkuje deprecjacją waluty krajowej. Z drugiej strony, wysoki poziom bezrobocia powoduje niepokój u zagranicznych inwestorów, którzy mogą chcieć wycofać swoje aktywa ze względu na niepewną sytuację w danym kraju, co również spowoduje deprecjację waluty krajowej.
Z powyższego akapitu wyłania się kolejny bardzo ważny czynnik mający wpływ na deprecjację waluty, którym jest sytuacja polityczna i gospodarcza w danym kraju. W gospodarce rynkowej o popycie i podaży danej waluty decydują w dużej mierze inwestorzy, którzy mogą inwestować swoje aktywa w daną gospodarkę lub je wycofywać. Jeśli sytuacja polityczna w danym kraju jest niestabilna, to inwestorzy nie będą chętni na inwestycje, ponieważ mogą obawiać się zamrożenia ich środków pieniężnych ze względu na wybuch wojny czy zamieszek. Podobnie, jeśli kraj boryka się z problemami natury gospodarczej, to również nie będzie on atrakcyjnym rynkiem inwestycyjnym.
W obecnych czasach na wartość waluty, jej aprecjację bądź deprecjację ma ogromny wpływ ocena przyznawana przez niezależne agencje ratingowe. Gdy w styczniu agencja Standard & Poor’s obniżyła rating Polski z A- na BBB+ złoty uległ bardzo gwałtownej deprecjacji, kurs EUR/PLN osiągnął poziom najniższy od 4 lat natomiast kurs USD/PLN był najniższy od 13 lat. Na kurs waluty krajowej mają wpływ różnorakie czynniki, od ekonomicznych po społeczne i polityczne. Te ostatnie w szczególności mogą mieć decydujący wpływ, szczególnie w czasie napięć politycznych.
Jednakże deprecjacja jest zjawiskiem, która ma swoje przyczyny wynikające z aktualnej sytuacji gospodarczej. Pierwszą z nich jest spadek wielkości popytu na walutę krajową (przy utrzymanej wielkości podaży) co oznacza, że waluta przestaje być atrakcyjna dla inwestorów, więc ci zaczynają ją wyprzedawać. Deprecjacja może też być spowodowana wzrostem wielkości podaży waluty krajowej, która nie jest poparta wzrostem produktu krajowego brutto (PKB).
Spadek popytu na walutę lub wzrost jej podaży jest powodowany przez szereg czynników gospodarczych, z których jednym z ważniejszych jest inflacja mierzona jako tempo wzrostu cen. Jeśli w danym kraju ceny rosną szybciej niż w innych krajach, to produkty krajowe stają się mniej konkurencyjne przy jednoczesnym wzroście wielkości popytu na towary zagraniczne. Do zakupu towarów importowanych konieczne jest posiadanie waluty zagranicznej, która wymieniana jest w zamian za walutę krajową. Prowadzi to do wzrostu podaży waluty krajowej, a więc spadku jej wartości.
Na wartość waluty krajowej mają również wpływ wielkości stóp procentowych w kraju i za granicą. Jeśli w kraju A realna stopa procentowa zostanie ustalona na odpowiednio wysokim poziomie, to znaczy wyższym niż za granicą, to inwestowanie w kraju A będzie korzystniejsze, ponieważ przyniesie większy zwrot z inwestycji (za każdą jednostkę waluty krajowej będzie można otrzymać większe odsetki). W analogicznej sytuacji, jeśli stopa procentowa za granicą będzie wyższa niż w kraju, to inwestorzy pozbędą się waluty krajowej i przeniosą swoje aktywa za granicę, co spowoduje deprecjację waluty krajowej.
W kształtowaniu kursu walutowego ma swój udział również stopa bezrobocia, której wahania mogą mieć zaskakujący wpływ na wartość waluty krajowej. Z jednej strony wzrost bezrobocia powoduje spadek wielkości popytu na dobra importowane a więc wzrost wartości waluty. Spadek stopy bezrobocia z kolei prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na dobra zagraniczne, co skutkuje deprecjacją waluty krajowej. Z drugiej strony, wysoki poziom bezrobocia powoduje niepokój u zagranicznych inwestorów, którzy mogą chcieć wycofać swoje aktywa ze względu na niepewną sytuację w danym kraju, co również spowoduje deprecjację waluty krajowej.
Z powyższego akapitu wyłania się kolejny bardzo ważny czynnik mający wpływ na deprecjację waluty, którym jest sytuacja polityczna i gospodarcza w danym kraju. W gospodarce rynkowej o popycie i podaży danej waluty decydują w dużej mierze inwestorzy, którzy mogą inwestować swoje aktywa w daną gospodarkę lub je wycofywać. Jeśli sytuacja polityczna w danym kraju jest niestabilna, to inwestorzy nie będą chętni na inwestycje, ponieważ mogą obawiać się zamrożenia ich środków pieniężnych ze względu na wybuch wojny czy zamieszek. Podobnie, jeśli kraj boryka się z problemami natury gospodarczej, to również nie będzie on atrakcyjnym rynkiem inwestycyjnym.
W obecnych czasach na wartość waluty, jej aprecjację bądź deprecjację ma ogromny wpływ ocena przyznawana przez niezależne agencje ratingowe. Gdy w styczniu agencja Standard & Poor’s obniżyła rating Polski z A- na BBB+ złoty uległ bardzo gwałtownej deprecjacji, kurs EUR/PLN osiągnął poziom najniższy od 4 lat natomiast kurs USD/PLN był najniższy od 13 lat. Na kurs waluty krajowej mają wpływ różnorakie czynniki, od ekonomicznych po społeczne i polityczne. Te ostatnie w szczególności mogą mieć decydujący wpływ, szczególnie w czasie napięć politycznych.